Pyrokinezi Nedir ve Nasıl Yapılır? Adım Adım Rehber

Görünmeyen enerjilerle doğayı kontrol edebilmek, yüzyıllardır insanlığın hayalini süsleyen en gizemli yeteneklerden biri olmuştur. Bu gizemli güçlerden biri de pyrokinezi olarak bilinir. Peki pyrokinezi nedir, gerçekten mümkün müdür? Zihin gücüyle ateşi kontrol etmek ya da alev yaratmak, sadece filmlere mi özgüdür yoksa spiritüel çalışmalarla başarılabilecek bir beceri midir? Bu yazıda, pyrokinezi nasıl yapılır, hangi teknikler uygulanır gibi sorulara ayrıntılı yanıtlar sunacak, aynı zamanda pyrokinezi gerçek mi, bilim dünyası bu konuda ne söylüyor, pyrokinezi günah mı, dinî açıdan nasıl değerlendirilir gibi merak edilen konulara da ışık tutacağız.

Pyrokinezi Nedir, Ne Demek?

Pyrokinezi, zihnin gücüyle ateşi yaratma veya kontrol etme becerisi olarak tanımlanan paranormal bir yetenektir. Esasen “pyro-” (ateş) ve “-kinesis” (hareket) köklerinden gelen bu terim, 1980 yılında Stephen King’in Firestarter romanıyla popülerleşmiş. Pyrokineziye göre, kişiler ellerini yaklaştırmadan ateş çıkarabilir, varolan bir alevin şiddetini artırıp yönlendirebilir veya tamamen söndürebilirler. Duyularımızın ötesinde bir güç olarak sunulan bu yeteneğin gerçekliği bilimsel olarak kanıtlanmamıştır: Bugüne kadar yapılan araştırmalar pyrokineziyi doğrulayacak hiçbir somut kanıt bulamamış, çoğu iddiayı hile veya tesadüfe dayandırmıştır.

Pyrokinezi, bilimsel tabiriyle psikokinezi kavramının bir çeşidi olup, zihin gücüyle maddenin ısı ve enerji düzeyini değiştirmeyi içerir. Popüler inanışlarda ateş yakmak, söndürmek veya ateş topu oluşturmak gibi dramatik etkiler yer alsa da, güncel fizik kuramlarına göre insan beyninin ateşi tutuşturacak enerjiyi üretmesi mümkün değildir. Bu nedenle pyrokinezi genellikle kurgu ve efsane kategorisine konur. Örneğin HowStuffWorks sitesi, pyrokinezinin “tamamen kurgudan türeyen” bir kavram olduğunu ve beynimizin nesneleri yakmak için gerekli enerjiyi üretemeyeceğini vurgulamıştır. Bilimsel açıdan, pyrokineziyi destekleyecek hiçbir deneysel kanıt yoktur.

Pyrokinezi ile Neler Yapılabilir?

Pyrokinezi iddiasına göre zihin gücüyle gerçekleştirilebilecek uygulamalar şunlardır:

• Ateş Yakma: Mevcut yakıt (kâğıt, odun vb.) varsa, onlara odaklanarak kıvılcım çıkarmak ve alev elde etmek. Örneğin eski kaynaklar, pyrokinetik kişilerin uygun şartlar sağlandığında (yakıt, oksijen ve ısı bulunduğunda) bir kâğıt yığını tutuşturabildiğini, ardından alevin hızını ve yönünü kontrol edebildiğini yazar.
• Ateş Kontrolü: Oluşmuş bir alevi kuvvetlendirmek veya zayıflatmak. Örneğin ateşi büyüterek yakınına etraftaki cisimleri yakmamasını sağlayabilir veya tam tersi hızlıca söndürebilir (topluluk inanışına göre). Pyrokinetik bir kişi, hemen yanı başındaki bir mum ateşini avucunun ısısıyla soğutmaya çalışabilir ya da bir şömine alevini büyüterek evin içini ısıtabilir.
• Ateş Söndürme: Başlangıçta tutuşturulmuş veya kazara oluşan bir ateşi zihin gücüyle söndürmek. Ezoterik kaynaklar, alevi “yavaşlatılmış atom titreşimleriyle” veya alevin fitilden ayrılması gibi yöntemlerle söndürebileceğimizi önerir.
• Isı Yayımlama: Kendi vücudumuzdan ya da ellerimizden ekstra ısı yaymak. Bazı dövüş sanatları ustalarının ellerini ısıtabildiğine dair iddialar, pyrokinezinin daha düşük düzeyde bir formu olarak görülmüştür. Bu kişiler, chi (enerji) teknikleriyle ellerine ısı toplayıp tutuşma noktası üzerinde yoğunlaştırdıklarını savunur.

Özetle, pyrokinezi iddiasına göre bir kişi zihinsel güçle ortamdaki enerjiyi manipüle ederek yeni ateş oluşturabilir, mevcut ateşi şekillendirebilir veya tamamen söndürebilir. Ancak bu aktivitelerin bilimsel geçerliliği yoktur. Bazı parapsikoloji kaynakları, gerçek pyrokinezinin ancak çok enerji yoğun meditasyon seanslarından sonra ortaya çıkabileceğini öne sürer, ancak bu tür iddialar deneysel olarak ispatlanmamıştır.

Pyrokinezi Nasıl Yapılır?

Bu adımlar, ezoterik uygulamalardan derlenen genel bilgilerdir. Gerçek pyrokinezinin varlığı bilimsel olarak ispatlanmadığından, bu teknikler de deneysel aşamada kalır. Çoğu kaynak, başlangıçta alevi zorlamamak, küçük deneylerle ilerlemek ve sabırlı olmak gerektiğini vurgular.

Pyrokinezi Ateş Oluşturma

Pyrokinezi pratiğinin ileri aşamalarında ateş oluşturma (ateşi sıfırdan yakma) konusu vardır. Bu, teknik olarak “pyrogenesis” olarak adlandırılır ve pyrokinezin bir alt dalı kabul edilir. Eski kaynaklarda, saf düşünceyle hiç yakıt olmadan ateş çıkarmak mümkün görülebilir, ancak pratikte bir ateşin yanabilmesi için “yakıt, oksijen ve ısı” üçlüsünün bulunması gerektiği vurgulanır. Yani gerçek dünyada ateş yaratmak için önce uygun bir yakıtı tutuşturmak gerekebilir.

Ezoterik formüllerde invoking fire (ateşi davet etme) meditasyonlarından bahsedilir. Örneğin ellerinizde bir enerji toplayıp etrafı ısıtarak yakındaki bir objeyi tutuşturacağınız hayalleri yapılır. Bu aşamada şunlar tavsiye edilir:

• Uygun bir yer seçin (rüzgârsız, ortam karanlık olabilir).
• Önce ateşi söndürme egzersizlerini öğrenin. Ateşi söndürebiliyorsanız, tam tersi mantıkla ateşi yakmayı deneyebilirsiniz.
• Gözünüzde odadaki sıcaklığın artıp, yakındaki küçük bir kıvılcımın tüm odayı sarmasını imgeleyin.

Sonuçta ateşin oluşması, zihinsel çağrıların yanı sıra fiziksel koşullara bağlıdır. Bilimde, zihinle ateş yaratacak bir mekanizma henüz gösterilmemiştir; odadaki havanın ısınması hayal edilerek gerçekte ölçülebilir bir sıcaklık artışı sağlamak mümkün değildir. Dolayısıyla, bu aşama daha çok spiritüel fantezilerde kalır.

Pyrokinezi Ateş Söndürme

Pyrokinezi iddiası içindeki ateş söndürme pratiğinde amaç, mevcut bir alevi zihinsel güçle yok etmektir. Ezoterik yönergeler iki temel yönteme işaret eder:

• Molekülleri Yavaşlatma: Ateşi oluşturan yanma tepkimesi atomların hızlanmasıyla gerçekleşir. Alevi söndürmek için, o atomların titreşimini yavaşlatacağınızı imgelemek önerilir. Yani zihninizde “moleküller yavaşlayıp duruyor, alev gittikçe soluyor” telkini yapılır.
• Alevi Serbest Bırakma: Alternatif bir yöntemde, alevin fitilden “atıldığını” hayal etmek önerilir. Alevi tamamen aşağı bastırmak yerine, sıçrayarak havaya çıkmasını ve yok olmasını zihninizde canlandırırsınız. Örneğin mum fitilinin ucundaki alevi önce sağa-sola hareket ettirebiliyorsanız, ardından fitilden koparmayı deneyin.

Bu tekniklerin temelinde “ayırt edici bir bağlantı hissetme” vardır: Alevle yoğun bir uyum yakaladığınızda, onu kendi bedeninizin uzantısıymış gibi kontrol edebileceğiniz söylenir. Elbette bilimsel açıdan ateşi bu şekilde kontrol etmek mümkün değildir; yukarıdaki yöntemler inanç ve imgeleme temelli egzersizlerdir. Ancak popüler ezoterik uygulamalar, öncelikle mum gibi küçük ateş kaynaklarıyla çalışmayı, sonra daha büyük ateşlere geçmeyi öğütler.

Pyrokinezi Teknikleri (Başlangıç ve İleri Düzey)

Pyrokinezi çalışmalarında çeşitli egzersizler vardır. Başlangıç seviyesinde önerilen teknikler şunlardır:

• Mum Tekniği: Çoğu kaynak küçük bir mum aleviyle başlar. Önce bir mum yakın, alev üzerine odaklanın ve aranızda zihinsel bir bağ kurduğunuzu hayal edin. Gözlerinizi kapatarak alevin titreşimini ve enerjisini içinizde hissedin, sonra açıp tekrar alevi izleyin. Parmağınızı sağa/sola hareket ettirip aynı anda alevin de hareket etmesini canlandırmayı deneyin. Yineleyerek bu provayı sürdürün; pyrokinezi becerisi çok kuvvet ister ve başarı hemen gelmeyebilir.
• Kibrit Tekniği: Yine küçük ama kontrollü bir yakma aracıyla çalışılır. Bir kibrit yakın, alevle zihin bağlantısı kurun. Kibrit ucunda “ateşin zıplayarak fitilden sıçramasını” zihninizde canlandırın. Bu, esasen ileride daha güçlü ateş oluşturma alıştırmalarına geçiş için pratiğe benzer.
• Psi Topu Oluşturma: Bazı ileri kaynaklar psi topu (enerji topu) çalışmasını önerir. Ellerini ovuşturarak kendi enerjini bir top haline getirdiğini hayal edin; bunu ateşle ilgili imgelerle (örneğin ateş tanrısına yükleme) programlayarak oluşturabilirsiniz. Psi topu, ateşin karşılığı olarak yoğun ısı birikimi anlamına gelir.

İleri düzeydeki pyrokinezi teknikleri şu başlıklarda toplanabilir:

• Ateş Meditasyonu: Zihni tamamen ateşe kanalize etme. Süreklilik içeren meditasyonla ellerde veya omuzda enerji biriktirme.
• Enerji Aktarımı ve Şelke (Shell): Vücudunuzdan ısıyı ateşe aktarmaya yönelik imgelemler. Örneğin ellerinizi ısıtıp bir mumun fitiline doğru yönlendirerek imgesel sıcaklık göndermek.
• Alan Isıtma: Odadaki hava sıcaklığını yükseltme imgelemi. Fiziksel olarak termometre ölçümüyle ısı artışı yapmayı denersiniz (zihinsel olarak ortam ısısının yükseldiğini canlandırırsınız).
• İleri Seviye İyileştirme: Bulut veya alev kalkanı oluşturma, ateş dalgası gibi hayali uygulamalar. Örneğin parmak uçlarından bir ateş kalkanı çıkarıp etrafı sıcak hava ile korumak ya da alev kılıcı hayal ederek nesneleri yakmak.

Bu teknikler popüler ezoterik kaynaklardan derlenmiştir ve deneyimseldir. Pratiğe yeni başlayanların sakin kalması, aşırıya kaçmaması ve gerekli emniyeti sağlaması sürekli vurgulanır. Örneğin psiwiki içeriği, pyrokineziye yeni başlayanların sağlıklı ve dengeli olması gerektiğini, yeterince dinlenmiş ve aç karnına çalışma yapılmamasını önerir. Her aşamada kontrolü kaybetme riski bulunduğu için dikkatli olunmalıdır.

Pyrokinezi Belirtileri

Ezoterik çevrelerde pyrokinezinin ortaya çıktığına dair belirtiler olarak şunlar sayılır:

• Aşırı Sıcaklık veya Soğuk Hissi: Pyrokinezi ile ilgilenenlerin bedenlerinde normalden fazla ısı veya soğukluk hissettiklerine dair raporlar vardır. Örneğin bir kaynak, uygulama sonrası “zamanla çok soğuk ya da çok sıcak hissedileceğini” söyler. Bu semptom genelde geçici kabul edilir.
• El, Avuç İçi Isınması: Meditasyon sırasında ellerin ısındığı veya tütsü gibi kokular algılandığına dair kişisel deneyimler aktarılır.
• Dikkat Dağınıklığı veya Ani Gerginlik: Pyrokinezi meditasyonuna başlarken derin konsantrasyon gerekir; bu süreçte kişi geçici baş ağrısı, göz kararması veya terleme yaşayabilir. Yoğun uygulamalarda vücudun aşırı enerji tepkileri olabilir.
• Anormal Olaylar: Bazı inananlar, kendi istemleri dışında ışık parlamaları, elektronik aletlerde arızalar veya odada “rüzgar esintisi” gibi fenomenlerle karşılaştıklarını bildirir. Bu tür olaylar, çevresel parapsikolojik etkiler olarak değerlendirilir.
• Duygusal Değişimler: Pyrokinezi meditasyonu sırasında kişi özellikle öfke, nefret veya şiddet duyguları yaşarsa, bu ateş elementine uyumlu olduğu varsayılır. Bazı kaynaklarda “negatif enerjiyle yüklenme” (lunarkinezi) olarak geçer.

Elbette bu belirtiler bilimsel olarak ölçülememiştir ve güçlü psikolojik faktörlerle açıklanabilir. Pyrokinezi meraklıları, bu işaretleri kişinin potansiyel becerisi olduğuna dair subjektif deneyimler olarak görür. Fakat modern tıp ve bilim, bu tür semptomları genellikle psikolojik ve fizyolojik tepki bağlamında değerlendirir.

Pyrokinezi Yapanların Deneyimleri

Pyrokinezi iddiasında bulunan kişiler tarafından anlatılan deneyimler genelde anekdot düzeyindedir. İnternet forumları ve sosyal medyada kendi deneyimlerini paylaşan inananlar, şunlardan söz ederler:

• Çocukluk Anıları: Bazı kişiler, küçükken kibrit yakmak veya çakmak kullanmak gibi patik davranışları “kontrol edebildiklerini” düşünür. Örneğin hemen kibrit tutuşturulamayan anlarda kendi beklenmedik ateş patlamaları çocukluk anıları arasında anlatılır.
• Meditasyon Sonrası Görüşler: Düzenli meditasyon yapan bazı bireyler, içsel sıcaklık hissi veya “bir şeylerin kıvılcımlandığını” hayal ettiklerini anlatır. Bu durum, ateş meditasyonuna bağlı bir hayal gücü tepkisi de olabilir.
• Psişik Toplumları: Ezoterik topluluklarda, pyrokinezi kurslarında veya yoga-merkezli çalıştaylarda bu konuyla ilgilenenler toplanır. Katılımcılar birbirlerine tecrübeler aktarır, ancak ortaya konan yöntemler bilim dışıdır.
• Dini/Spiritüel Bağlam: Bazı tefsirciler veya mistikler, tarihte ateş mucizeleri anlatan öyküler bilir. Örneğin Hindistan’da Aghori rahiplerin, Musevi-dini gelenekte Şabat mumlarının dualarla yanması gibi inanışlar aktarıldı. Pyrokinezi yapanların deneyimleri bu tarz mucize iddialarına benzetilir.

Ancak tüm bu hikâyeler doğrulanabilir deliller içermediğinden, bilim ve tıp dünyası tarafından geçersiz kabul edilir. Bir pyrokinezi iddiasında bulunan kişinin hikâyesi doğrulansa bile, bu bir beceri değil büyük olasılıkla bilinç dışı psikolojik süreç veya bilinmeyen fiziksel bir sebebe bağlanır. Özetle, deneyimlerini anlatanlar olsa da objektif kanıt yoktur.

Pyrokinezi Tehlikeli mi, Zararlı mı?

Evet, pyrokineziyle ilgili iddialar hem fiziksel hem de psikolojik olarak tehlikeli olabilir. Öncelikle fiziksel risk: Ateşle uğraşmak doğal olarak yanık veya yangın riski taşır. Kontrol edilemeyen bir kıvılcım veya yanlış bir deneme, kıvılcımların yayılmasına ve ciddi yaralanmalara yol açabilir. Ezoterik uyarılara göre, “pyrokinezi tehlikeli bir uygulamadır; bir acemi bunu denediğinde kontrolünü kaybedebilir ve hem kendine hem çevresine zarar verebilir”. Bu metinde ayrıca, uygulama yapan kişinin fiziksel ve duygusal olarak sağlam olması, uygulama öncesi iyi dinlenmiş ve beslenmiş olması gerektiği vurgulanır.

Psikolojik açıdan da pyrokinezi çabasının olumsuz etkileri olabilir: Kişi başarısız deneyimler sonucu hayal kırıklığına uğrayabilir, paranoya veya takıntılar geliştirebilir. Eğer kişi alev kontrolü konusunda aşırı hırslı ise stres ve anksiyete yaşayabilir. Ayrıca ateş gibi zararlı bir elementi “kontrol etme isteği”, özellikle kötümser veya öfkeli duygular besleyenlerde tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Dolayısıyla uygulayıcılar, bu tür uygulamaları denemeden önce muhakkak güvenlik tedbirleri almalı, tek başına riske girmemelidir.

Bilimsel toplulukta ise pyrokinezi iddiası tamamen reddedilir. Psikologlar, gerçek dışı inanışların kişiyi tehlikeye atabileceğini belirtir. Örneğin bir uzman, telekinezi/psikokinezi gibi güç iddialarının bilimsel değeri zayıf olduğunu, bu iddialarla ilgili deneylerin çoğunun hileli veya yanlış yorumlandığını vurgulamıştır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur: Pyrokinezinin var olduğuna inanmak kişinin davranışlarını riske atabilir. Ateşle denemeler yapmak yerine, bu konuyu teorik düzeyde merak etmek daha güvenli bir yaklaşımdır.

Pyrokinezi Gerçek mi? Bilimsel Açıklama Ne Diyor?

Bilimsel araştırmalar pyrokineziyi desteklememektedir. Temel fizik ilkeleri, beynimizin etrafa ateş yayacak kadar enerji üretmesinin mümkün olmadığını gösterir. Nörobilimcilere göre zihin yalnızca sınırlı enerji kontrolündedir; bir maddeyi ısıtacak kadar yüksek enerjiyi hedefe odaklayamaz. HowStuffWorks’un da belirttiği gibi, beyin “ateşlendirecek enerjiyi” üretemez. Buna ek olarak, pyrokineziyi destekleyecek ampirik çalışmalar yapılmamıştır; konu çoğunlukla deneysel psikolojinin dışında, spekülasyon kategorisindedir.

Tüm bu bilimsel bulgular, pyrokineziyi kurgu mertebesine indirgiyor. Amerikan Psikoloji Birliği veya fizikçiler, pyrokineziyi kanıtlayan tek bir kontrol edilmiş deney raporu görmemiştir. Meşhur örnekler (19. yüzyılda A.W. Underwood adlı kişinin ağzına koyduğu fosforla ateş çıkarma numarası gibi) genellikle sahtekarlıkla açıklanmıştır. Akademik incelemelerde “pyrokinezi eksiksiz bir şüphe ile yaklaşılması gereken” bir konu olarak değerlendirilir. Özetle, bilimsel açıdan pyrokinezi bir fenomen değil, bir iddiadır.

Pyrokinezi Günah mı? (Tüm Dinler)

Pyrokinezi, doğası gereği batıl bir güç arayışı olarak görüldüğünden, pek çok dinde negatif karşılanır. İslam inancında sihir ve büyü yapmak yasaklanmıştır; Diyanet İşleri Başkanlığı’na göre “sihirle uğraşmak büyük günahlar arasındadır” ve Kur’ân’da sihir yapanların ahirette payı olmadığı bildirilir. Dolayısıyla zihinsel güçle ateş yaratma iddiası da bu yasaklı uygulamalar kapsamında görülebilir. Hem Kuran ayetleri hem de hadislerde insanın doğal olmayan yöntemlerle güç elde etmesinin şirk ve günah olduğu vurgulanır.

Yahudilikte kutsal metinler, “büyücüye yaşama hakkı tanımayın” (Çıkış 22:18) gibi ifadelerle sihri net biçimde yasaklar. Talmud ve sonraki yorumlarda “gerçekten etkili olan büyü” yasaklanır; bu bağlamda zaman üstü güçler kullanmak büyük tehlike sayılır. Hristiyanlıkta da Eski Ahit’te cadılık ve büyücülük suç kabul edilmiş (Örnek: Tesniye 18:10-12) ve Yeni Ahit’te Galatyalılar’a yazılan mektupta büyücülük “günahların listesinde” geçer. Yani genel olarak semavi dinlerde, ilahi olmayan güçlerle doğaya hükmetmeye çalışmak tevhit (Allah’ın birliği) öğretisine aykırı addedilir.

Sonuç olarak, dini açıdan pyrokinezi arayışı günah kategorisine girebilir. İslam alimleri her türlü büyü ve muska ile uğraşmayı yasaklamıştır; benzer şekilde Yahudi ve Hristiyan otoriteler de büyücülüğü lanetler. Dolayısıyla ciddi müminler, zihinle ateşi kontrol etme peşinde koşmayı hem dinen yasak kabul eder hem de akli tutarsızlık olarak görür.

Pyrokinezi Filmleri

Pyrokinezi temasını işleyen pek çok popüler kültür ürünü vardır. Başta sinema ve TV olmak üzere fantastik eserlerde ateşi kontrol edebilen karakterlere sıkça rastlanır. Öne çıkan örnekler:

• “Carrie” (1976, yönetmen Brian De Palma): Stephen King uyarlaması filmde, telekinetik güçleri olan genç Carrie, sonunda bir okul yemeğinde telekinezi yoluyla bol miktarda mum yakarak çevreyi ateşe verir. Alevlere dönüşte pyrokinezi iması vardır.
• “The Fury” (1978, Brian De Palma): Bir başka telekinezi hikâyesinde, genç bir çocuk, güçlü bir öfke anında etrafındaki her şeyi tutuşturarak büyük yıkıma sebep olur.
• “Firestarter” (1984 & 2022): Stephen King’in ünlü romanı Firestarter iki kez sinemaya uyarlandı (1984, 2022). Filmde küçük kız Charlie McGee, zihinsel güçle ateşi çıkarabilmekte ve kontrol edebilmektedir. Charlie’nin gücü açıkça pyrokineziyle gösterilir.
• “Spontaneous Combustion” (1990, yönetmen Tobe Hooper): Ruhani boyutlu bir hikayede bir adamın vücudu yanıcı bir maddeye dönüşür. Pyrokineziyle doğrudan değil ama benzer doğaüstü bir yanma teması işler.
• “Pyrokinesis” (2000, yönetmen Shusuke Kaneko): Japonya yapımı bir bilimkurgu-filmidir. Hikâye, doğuştan bu yeteneğe sahip Junko adlı bir kadını konu alır. Junko, zihniyle ateş çıkarıp kontrol ederek arkadaşlarının intikamını almaya çalışır. Filmde pyrokinetik güçlerin öyküsü dramatik bir şekilde anlatılır.
• Marvel ve Diğer Medya: Marvel çizgi romanı X-Men’de “Pyro” adlı kötü karakter, ateşi kontrol edebilir (kontrol, tam yaratım değil). Benzer şekilde karanlık fantezi dizilerinde yer yer alev ustaları görülür.

Bu yapımlarda pyrokinezi çoğunlukla dramatize edilerek gösterilir; kahraman veya kötü karakterlerin el hareketleriyle alevler oluşturmaları, olgunun hayran kitlelerine tanıtılmasında etkilidir. Ancak gerçek dünyada böyle bir yeteneğin olmadığı gerçeği değişmez.

Sıkça Sorulan Sorular

Bu sorular ve yanıtlar, Türkçe ve yabancı kaynaklardaki bilgilerden derlenmiştir. Pyrokinezi, özellikle bilim dünyası tarafından kabul edilmemiş bir konudur; bu nedenle cevaplar, mevcut bilimsel konsensüs ve popüler anlatılardan oluşturulmuştur.

Kaynakça

1. HowStuffWorks, “What is pyrokinesis?” Kate Kershner, 12 Mart 2024.
2. HowStuffWorks Sıkça Sorulanlar, “What scientific principles disprove pyrokinesis?” (Kasım 2023 güncellemesi).
3. Wikipedia, “Pyrokinesis” (İngilizce).
4. PsychicAndClairvoyant.co.uk, “All About Pyrokinesis” Chris Welsh, 18 Tem 2013.
5. Din İşleri Yüksek Kurulu (Diyanet), “Sihir veya büyü yapmanın ve yaptırmanın dini hükmü nedir?” (Fetva metni).
6. Chabad.org, “Do Jews Believe in Magic or Witchcraft?” Yehuda Shurpin.
7. E-Psikiyatri.com, “Telekinezi tıbbi olarak mümkün müdür?” Dr. Nevzat Tarhan Röportajı.
8. PsiWiki (fandom), “Pyrokinesis” (giriş ve teknikler bölümleri).
9. Wikipedia, “Pyrokinesis (film)” (film listesi).
10. Wikipedia, “Pyrokinesis (film) – Plot” (2000 Japon filmi açıklaması).